vendredi 30 janvier 2015

Thú vui trồng trọt





015


Thú vui trồng trọt





***





Nước , phân , cần , giống và ánh sáng mặt trời  là những yếu tố căn bản để việc trồng trọt có kết quả tốt .

Nước là  thức uống của tất cả loại cây  . Thiếu nước , cây sẽ cằn cỗi , khô héo và chết  .
 Pháp là xứ ít mưa , do đó trong việc trồng trọt rất cần bàn tay của con người  giúp  tưới tắm  . Tất cả các nguồn nước không chứa hoá chất  như : nước vo gạo , nước rửa rau , nước mưa v...v  đều tốt để tưới cây  . Giá nước máy ở Pháp lại tương đối mắc ,  những ai có vườn  nên  khai thác thêm nguồn nước mưa hứng từ máng xối hoặc tuỳ khả năng có thể  đào giếng để lấy nước .

Phân là thức ăn của cây cối . Qua bộ rễ , cây hấp thụ những chất bổ dưỡng chứa trong phân để giúp cây tăng trưởng , đơm hoa , kết quả .
Tổng quát thì phân gồm 2 loại :
 phân hoá học và phân tự nhiên còn gọi là phân BIO như : phân thú vật ( trâu , bò , ngựa ...)-  Người Miền Bắc VN còn dùng cả phân người tươi gọi là phân bắc  và người Triều Châu cũng dùng phân người nhưng đã hoai để trồng rau cải , phân cá khô  ,  phân ủ ( compost)  do sự phân huỷ của lá cây , vỏ củ , quả , vỏ tôm , cua  ... .
 Mỗi loại phân đều có ưu và khuyết điểm riêng  . Dùng phân hoá học thì cây cối tăng trưởng  nhanh , tốt , cho nhiều hoa , quả nhưng phân hoá học thường đắt tiền và rau , quả tuy tốt tươi nhưng  mau hư , thối ; ngoài ra nếu dùng phân hoá học không đúng cách có thể làm chết cây .
 Phân tự nhiên tuy không giúp cây tăng trưởng nhanh như phân hoá học  , nhưng  rất tốt  về mặt an toàn sức khoẻ cho con người  , rau quả  bảo quản  được lâu hơn  .
 Nhân đây xin kể  lại chút kinh nghiệm xưa : «  vào thập niên 60 , ở quê tôi mùa cá linh , cá nhiều không tiêu thụ hết , người ta thường  phơi khô và dùng để bón dây dưa hấu  . Những trái dưa trồng với phân cá này , sau Tết vài tháng ,  xẻ ra ruột dưa vẫn thật tốt «     .
Về cách dùng phân thì nên  lưu ý  là :
-          Chất đạm l’ azote =  Nitơ (  N ) giúp tăng trưởng lá ,hoa .
-          Chất lân  phosphore (  P ) giúp tăng trưởng  rễ , củ  .
-          Chất bồ tạt  potassium ( K ) giúp tăng trưởng hoa , quả  .
Ngoài những chất cơ bản trên , cây cối cũng còn cần những nguyên tố vi lượng ( oligo-élément ) khác như manganèse , magnésium ...  .


Giống  tốt thường cho kết quả tốt , do đó việc chọn giống để trồng trọt cũng là khâu rất quan trọng . Việc chọn giống thường do 2 cách : hoặc mua ở những nơi cung cấp nếu những loại cây mà ta không thể tạo được như : nho , cerise , phúc bồn tử , nhiều loại hoa ... hoặc  tự gây giống lấy với những loại bầu , bí , su , khoai , các loại rau như húng , húng quế ,tía tô , dắp cá , rau răm , ngò om , rau lang , ớt , hành ,  gừng , tỏi  ...  .
Lợi điểm của cây giống mua từ những nhà sản xuất chuyên nghiệp thì  thường được bảo đảm , có kết quả nhanh  với những loại cây ăn trái nhờ kỹ thuật ghép , tháp  , nhưng cây giống mua thường  đắt tiền và kết quả nhiều khi không được như  ta mong muốn .
Còn việc tự gây giống tuy phải mất chút công nhưng thường hợp gu của ta hơn . Tỉ như cà tô mát , có rất nhiều loại khác nhau về hình dáng và mùi vị . Cà tô mát lại rất dễ trồng , do đó khi  ta mua nhiều thứ khác nhau để ăn , thấy thứ nào thích  thì giữ lấy hạt để gieo  .
Đối với các loại rau : húng (  menthe )  , dắp cá   khả năng sinh tồn rất mạnh , chỉ cần trồng một lần , đển mùa lạnh tuy cây có chết , nhưng chỉ cần giữ cho đất trong chậu đừng bị đóng băng  , thì khi thời tiết ấm lại rễ rau sẽ  tự đâm chồi và  vươn lên  .
Với  rau tía tô , cresson , lá chua oseille...  ,  hạt già rụng xuống đất , khi  mùa ấm đến cũng sẽ tự nẩy mầm và phát triển mạnh .
Còn các loại rau húng , húng quế , rau răm , ngò om ... chọn cọng tốt , chừa 4 , 5 lá ngọn  , đặt vào chai nước  suối đã cắt miệng , châm nước ngập gốc khoảng 2 , 3 cm , để nơi thoáng , mát  , đợi đến khi đâm rễ , chuyển  trồng xuống đất  .

Ánh sáng mặt trời  rất cần thiết đối với hầu hết loại cây  , nhưng sở dỉ ở VN ,  Ông – Cha ta chỉ đề cập về  nước , phân , cần , giống  mà không thấy nói  đến yếu tố này ;  vì lẻ VN là xứ nhiệt đới  , quanh năm chan hoà ánh nắng mặt trời  . Còn Pháp là xứ ôn đới , mỗi năm chỉ có khoảng 180 ngày là có ánh nắng  , do đó muốn cây cối trồng có kết quả tốt cũng cần nên quan tâm về điều này  .
Ngoài 4 yếu tố căn bản trên  phải nói CẦN ( cần cù , siêng năng chăm sóc ) là điều quan trọng nhất .
Trong việc trồng lúa , người Miền Bắc VN có câu «  công cấy là công bỏ , công làm cỏ mới là công ăn « . Từ  cày , bừa ,trục , gieo mạ , bón phân rồi cấy ; qua nhiều giai đoạn thế mà vẫn chưa đáng kể ,  phải thêm khâu công làm cỏ mới được đánh giá  là công ăn .Điều đó cho thấy  trong việc trồng trọt  , sự chăm sóc của con người sẽ  quyết định kết quả  .
 Việc chăm sóc cây cối bao gồm rất nhiều lảnh vực  :
Thiếu nước , cây sẽ chết , nhưng quá nhiều nước  cây cũng  có thể chết , do đó nên tưới nước cho đúng . Mùa hè nóng nực , cây cối cần nước nhiều hơn . Rau , hoa trong chậu cần được tưới tắm nhiều hơn trong vườn . Cây ăn trái như :  lê , táo , hồng , cerise ... có rễ  sâu , biết tự tìm nước dưới đất , nên không cần tưới   thường xuyên  như rau , hoa  . Chậu bằng đất nung , nước bị bốc hơi nhiều hơn chậu bằng plastic ... . Điều cần lưu ý là  tất cả chậu tự chế , cũng phải có lỗ thoát nước ở đáy chậu  .
Thiếu phân , cây sẽ chậm phát triển và cằn cỗi , nhưng việc dùng phân cũng phải cẩn thận , nhất là phân hoá học . Phân hoá học lỏng  dễ xử dụng hơn loại khô , nhưng  dùng loại phân hoá học  nào cũng nên tuân theo sự chỉ dẩn về cách dùng , đừng tự ý thêm lượng phân sẽ có hại hơn là lợi . Riêng phân chuồng , compost ... đã hoai , ải thì tốt hơn còn tươi  vì sự lên men của rau , vỏ trái cây thối rửa có thể tạo những loại nấm lây hại cho cây .
Pháp là nước  có 2 mùa  nóng và lạnh , do đó khi trồng trọt cũng cần quan tâm về  thời vụ  .
-          Cà tím ( aubergine ) gieo đầu xuân  , trồng giữa và cuối xuân  , thu hoạch giữa và cuối hè .
-          Dền (  épinard )  gieo  trong mùa xuân , đầu hè , đầu thu  ; thu hoạch suốt năm  .
-          Sà lách ( laitue ) gieo từ cuối đông đến đầu hè  ; thu hoạch từ cuối xuân đến đầu thu  .
-          Ớt ( piment ) gieo đầu xuân  ;  thu hoạch giữa hè và đầu thu  .
-          Ớt Đà Lạt ( poivron)  gieo đầu xuân  ; thu hoạch hè và đầu thu  .
-          Cà chua ( tomate )  gieo đầu và giữa xuân  , trồng cuối xuân , thu hoạch mùa thu  .
....................
dâu tây


ớt kiểng

nho 

Cắt , tỉa  và chống đở  cho cây :
Một gia đình với nguồn thu nhập nhất định , nếu chỉ nuôi 1 , 2 miệng ăn thì chắc chắn sẽ  tốt hơn phải nuôi thật nhiều người . Nguyên lý đó đem áp dụng  vào việc trồng trọt cũng không khác . Vì dù ngoài vườn hay trong chậu , chất bổ dưỡng nuôi cây đều có giới hạn nên cần được dùng cho đúng chỗ , do đó việc cắt , tỉa nhánh , lá cho một số loại cây nhất là loại cây ăn trái trồng trong chậu như tomate , myrtillier , cassissier , groseillier , đào , dâu tây ... là điều cần thiết .
Ngoài ra , cũng phải nghĩ đến việc  giúp cây có thể chịu đựng được gió hay giông bảo với những cọc đở ( tuteur )  hoặc giàn  , nhất là khi cây trồng ở balcon của nhà cao tầng .
Ngừa bệnh cho cây  và diệt những con vật phá hại cây :
Ốc , limace ,vạc sành , sâu , cochenille ,puceron , perce-oreille , charençon , chuột chũi (taupe)  ....   là những con vật có hại , thường ăn lá , hoa , quả , rễ cây   do đó phải thường xuyên diệt chúng bằng cách bắt hoặc bẩy hay dùng  thuốc trừ sâu bọ  .
Có thật nhiều loại nấm như  botrytis , midiou , chancre ,virose ....tàn phá lá , hoa , quả , rễ cây . Ở mỗi loại bệnh do nấm gây ra , cần hỏi ý kiến của chuyên viên về cách chửa trị . Tuy nhiên ngừa bệnh bao giờ cũng tốt hơn là phải trị bệnh , do đó khi thấy có những triệu chứng bất thường xuất hiện ở lá , hoa , cành , quả của cây thì nên cắt bỏ ngay tức khắc để tránh lây lan sang những cây hay nhánh khác
Việc chăm sóc cây thật ra còn có thật nhiều điều cần nói , nhưng  trong phạm vi nhỏ hẹp của bài viết này , tôi chỉ xin khái lược đôi điều cơ bản thôi 

.

phúc bồn tử

Su Đà Lat

Poire-melon




Việc trồng trọt ( thường ở thôn quê), ngày nay ,  không còn là lảnh vực riêng của những người chuyên nghiệp chỉ thuần vì lợi ích kinh tế ;  mà ngay ở các thành phố số người « trồng cây tài tử »  ngày càng đông đảo và với sự tiến bộ của khoa học , kỹ thuật , với phương tiện truyền thông tối tân hiện đại ...   việc trồng trọt  đều đã  trong tầm tay của bất cứ ai yêu  thích  .
Bỏ tiền ra mua thì gì cũng có , nhưng sẳn «  cây nhà lá vườn «  chắc chắn sẽ thích thú nhiều hơn  .
Thế giới ngày nay , con người vì lòng tham , chạy theo lợi nhuận bất kể đạo lý , nên ngay cả rau , quả cũng có thể mang đến điều độc hại cho sức khoẻ ta , do đó tự trồng trọt lấy ( cho dù không có jardin , balcon ... cũng có thể trồng trong  «  chậu nhiều tầng «  hoặc  sac ... ) ngoài lợi ích về kinh tế và sức khoẻ  , nó còn là «  thú điền viên » để tiêu khiển đặc biệt cho người lớn tuổi  .
Nên trồng trọt đi nha các Bạn  .


    Paris , hè  2013
           TKD                                                                                        

su 
melon - poire
groseille
cassis
bí đỏ
chậu dâu
cà cerise
chim yến





Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire