Chuyện đồng quê

ChuyŒn ÇÒng quê .

1 - Trận chiến giữa người và quạ

Bao phen quạ bảo với diều ,

Cù lao Ông Chưởng có nhiều cá tôm .

    Đây  chỉ là ẩn dụ mà người dân Long-Xuyên dùng để khoe về sự giàu có thuỷ sản của quê họ , chứ thật ra quạ chẳng có họ hàng thân tộc gì  với diều để mách bảo điều tốt lành cho diều .

    Ó , diều ... thuộc loại mảnh cầm , còn quạ không có mỏ sắc bén , không có vuốt nhọn để được xếp vào loại mảnh cầm . Tuy nhiên , không ai có thể phủ nhận rằng quạ là loài chim thật tinh khôn . Tôi là tay bắn gìàn thun khá , rắn , cá , chuột , dơi , chim chóc gì tôi cũng hạ được , ngoại trừ quạ .

    Quạ là loài chim có mặt khắp nơi trên hành tinh chúng ta , thân to cở chim bồ câu , màu lông đen tuyền , nhưng cũng có một vài nơi vùng tuyết lạnh ta thấy có loại quạ lông màu xám . Quạ sống từng cặp , nhưng rất đoàn kết với nhau khi hữu sự . Thức ăn thông thường của quạ là  trùn , dế , cào cào , châu chấu , ếch , nhái , kỳ nhông , rắn mối ...v.v..và những khi phải nuôi con quạ cũng chiếu cố cả gà , vịt con .

     Trong thời gian có con , vì bản năng sinh tồn , quạ vô cùng năng động và tỏ ra cực kỳ khôn ngoan . Tôi đã từng chứng kiến một cảnh bắt gà con vô cùng  ngoạn mục của 1cặp quạ . Chúng ta ai cũng biết là trong tất cả loại gà , nuôi con hay nhất phải kể là gà mái nòi . Mỗi khi có điều nguy hiểm đến đàn con , gà nòi mẹ kêu lên những tiếng báo động , lập tức đàn gà con chạy tản ra , núp vào các bụi rậm , trong khi đó , gà mẹ lăn xả vào đánh nhau với kẻ thù để bảo vệ đàn con . Một con quạ cha hay quạ mẹ sau nhiều lần toan tính bắt gà con đều thất bại . Chúng bèn thay đổi phương cách áp dụng"kế điệu hổ ly sơn"  của Tôn-Vỏ-Tử ,  trong khi một con quạ vừa đánh vừa dụ gà nòi mẹ ra xa , thì một con quạ khác lợi dụng chui vào lùm bụi để bắt lấy một chú gà con .

gà tàu 

gà mái nòi

    Chú Mười Hoành có một chuồng gà khoảng hơn trăm con , trong đó có gần chục gà mẹ với đàn con . Thời gian gần đây , kiểm đàn gà thấy thiếu đi vài gà con ,chú Mười  bỏ công đi tìm mấy con gà lạc nhưng không thấy , tìm ở những vũng , ao cũng không thấy xác ( gà con nếu bị té xuống ao , thường chết đuối vì không biết bơi ) , trong vùng từ lâu cũng không ai thấy có bóng dáng chồn , trăn hay rắn hổ hành là những hiểm hoạ của gà.

     Sau một thời gian truy tìm ,chú Mười  biết được thủ phạm chính là cặp quạ làm tổ trên ngọn 1 cây săn đá ở cuối vườn của một người hàng xóm và để nuôi đàn  con , cặp quạ cha , mẹ này đã đánh cắp của chú hết mấy chú gà con . Biết được thủ phạm , chú Mười hăm hở leo lên cây , quyết bắt giết mấy con quạ con để trả thù . Tuy nhiên , Chú đã quên rằng quạ sống rất đoàn kết  , do đó khi chú đang leo lên cây , con quạ còn ở tổ để trông đàn con , kêu lên những tiếng báo động , thì chỉ vài mươi giây , vài phút sau , hàng chục con quạ sống trong vùng đều bay đến hợp lực với cặp quạ . Đàn quạ vun vút lăn xả vào mổ cắn chú Mười . Vì không dự tính được tình thế , nên chú phải tay không chống trả tứ phía những tấn công của đàn quạ , nhưng mảnh hổ nan địch quần hồ  nên cuối cùng chú bị xẩy tay  và rơi xuống đất . May thay , chú lại rơi đúng một cái mương có nước  nên không bị thương , mà chỉ hết hồn  .

     Con người vốn là sinh vật tối thượng , thế mà chú lại thua xiểng-liểng trước đàn quạ , chú Mười tức cành hông , lủi thủi về nhà , phân bua cùng hàng xóm . Rồi tất cả quyết tâm cùng nhau đi trị tội lũ quạ 

     Rút kinh nghiệm lần thất bại trước , kỳ này việc ra quân được chuẩn bị chu đáo hơn :nhiều người mang giàn thun , thùng thiếc , gậy gộc  ..v.v . Riêng chú Mười trang bị ngoài một khúc cây ngắn còn thêm cây đuốc dài và lớn , chú hăm hở leo lên hốt ổ quạ

     Cũng như lần trước , khi nghe đồng loại báo động , đàn quạ khắp nơi kéo về tham chiến , nhưng lần này ,điều thắng-bại đã thấy rõ , tuy cũng vùn vụt lăn xả vào tấn công chú Mười , nhưng đàn quạ phần nào cũng chột dạ vì âm thanh của tiếng đập thùng thiếc  , lại còn phải luôn tránh những lằn đạn phát từ những chiếc giàn thun và những tia lửa từ cây đuốc mà chú Mười múa lên vun vút .

    Sau những phút giây chiến đãu trong vô vọng , đàn quạ giãn ra và từ từ tháo lui , bay đi .Chỉ riêng cặp quạ cha , mẹ còn nấn ná đến phút chót  chứng kiến trong bất lực  cảnh kẻ thù leo tận ổ bắt 3  quạ con to cở chim bồ câu mới ra ràng .

Cuối cùng cặp quạ buông những tiếng kêu khàn đục  và bay đi .

     

Chú Mười Hoành hể hả , tụt xuống , cùng đoàn quân thắng trận vui sướng trở về nhà

rắn hổ mang chúa

                                                                                           

 2 - Rắn và tôi .

Rắn là loại động vật bò sát hiện diện khắp nơi trên trái đất . Có hàng nghìn loại rắn khác nhau , từ loài cực nhỏ chỉ nặng vài gramme như rắn hổ thiếc , đến rắn anaconda ở Nam Mỹ dài hơn 8 mét , nặng mấy trăm kí lô .

rắn anaconda

Rắn có loại sống trên khô , có loài sống dưới nước , có loại đẻ con , có loài làm ổ  và đẻ trứng như một loại rắn hổ ở Úc Châu

rắn nước - couleuvre

rắn mái gầm

rắn biển

    Rắn có loại thật hiền như rắn nước ( couleuvre ) hoặc không độc như rắn bông súng , ri cốc , ri cá , ri giông , ri voi  v...v ..nhưng cũng có loại mà nọc vô cùng nguy hiểm, có thể làm chết người hay bất kỳ con thú to lớn nào trong một thời gian thật ngắn như : rắn hổ , mái gầm , mai hoa , rắn biển  v...v.. Nhưng dù thuộc bất kỳ loại nào , rắn đều có chung một đặc tính là dùng tia hồng ngoại qua chiếc lưỡi để định hướng và săn mồi ngoài ra dù độc đến đâu , rắn đều rất kiền giống người , thường chỉ tấn công để tự vệ ( như khi bị dẩm phải ) .

 Việt-Nam thuộc vùng khí hậu nóng và ẩm , nhiều cây cỏ , sông rạch  thích hợpcho rắn sống , nên ở V.N có khá nhiều loại rắn , nhất là vùng đồng bằng Cửu Long .

   Trong kho tàng văn chương V.N , rắn được đề cập qua một số chuyện tiêu biểu như ‘’ bạch xà, thanh xà ‘’ , ‘’ Thị Lộ và rắn báo oán ‘’( tức chuyện Nguyễn Trải bị tru di tam tộc ) , ‘’ vụ án thanh trúc xà ‘’ ( tức chuyện kể về một người trai miền núi vừa lập gia đình , anh vào rừng đẳn tre về làm 1 chiếc giường ngủ cho hai vợ chồng. Chẳng may đêm đến anh đột ngột chết . Mẹ anh không ưa nàng dâu nên đi thưa với nhà chức trách rằng cô dâu đã đầu độc con trai bà .Nhưng nhờ sự sáng suốt của ban điều tra , biết được nguyên nhân chính là nọc của con thanh trúc xà , sống trong một ống tre của chiếc giường ngủ đã giết chết chú rể , nhờ đó mà cô dâu thoát được hàm oan .

    

thanh trúc xà

     Phần tôi , tuy tuổi nằm trong tứ hình xung ( dần , thân , tỵ , hợi ) nhưng trong cuộc sống  không có gì kỵ với rắn , ngoài ra ,  còn có không ít  kỷ niệm về rắn .

rắn hổ ngựa

   Kỷ niệm đầu tiên là với rắn hổ ngựa  . Trong nhà là rắn rồng , ngoài đồnglàrắnhổ ngựa, rắn hổ ngựa thật dể nhận dạng vì có một sọc đen dài từ đầu đến cuối đuôi , là loại rắn hổn nhất  nhiều khi dám tấn công người mà không phải vì tự vệ .

rắn phùng bàn nạo

 Năm đó , tôi khoảng 12 , 13 tuổi , một hôm cùng 1 thằng bạn ra ruộng câu cá rô . Chúng tôi có đem theo 1 lưỡi câu lươn ( lươn thật khoẻ , nên nhợ câu phải thật chắc  mới có thể trục lươn ra khỏi hang ) . Đến 1 bờ ruộng , thấy 1 con rắn hổ ngựa to cở bắp tay nằm khoanh trong hốc một gốc trâm bầu . Chúng tôi dùng sợi dây nhợ câu lươn thắt nút một , đặt trước miệng bộng , rồi dùng cần câu khều nhẹ phía sau hốc để đuổi rắn trườn ra , 2 đứa sẽ siết nút dây thắt cổ  rắn . Điều xảy ra ngoài dự liệu là con rắn không trườn mà phóng ra thật nhanh khiến 2 đứa bị hụt . Nó nổi hung , quay lại tấn công chúng tôi . Chúng tôi phải chạy thục mạng để thoát thân, hậu quả là 2 cần câu bị gảy và chiếc giỏ đựng cá cũng không còn .

    Cũng trong năm đó , một hôm thằng bạn tôi kêu ‘’ ê Điệp ơi , có 1 con rắn hổ ngựa ‘,với 1 cái giàn thun và 1 cây gậy  cù nèo , tôi vội vả chạy đến lúc con rắn  từ dưới rạch đang bò lên hương lộ . Thấy chúng tôi , nó bò trở xuống , lội qua rạch để lên 1 liếp sầu riêng  . Tôi trao giàn thun cho thằng bạn và xách gậy chạy vòng qua chặn đầu rắn . Con rắn sắp lên liếp sầu riêng , thấy tôi thì khựng lại . Tôi dan thẳng tay đập cây gậy  vào mình rắn . Nó  né tránh , do đó gậy chỉ chạm phớt chót đuôi. Con rắn nổi hung , phóng lên tấn công tôi . Tôi hoảng sợ , vừa chạy vừa la làng . Cuối cùng thì tôi cũng thoát nạn , nhưng mặt lúc đó không còn chút máu .

    

  Một lần khác , tôi đang  luyện chưởng năm thứ 7 ở miền Bắc . Khi đó , tôi là tài xế xe trâu của đội lâm sản . Trong số 1500 ctv của trại tù , tôi là 1 trong 2 tài xế xe trâu , điều này còn ngon lành hơn là lái Ferrari ở ngoài đời , vì hàng ngày khi lái xe trâu để chở 2 chuyến củi từ rừng về trại , không có anh áo vàng nào theo bảo vệ an ninh , nhờ đó tôi có dịp đặt bẩy bắt chim rừng và cấm câu bắt cá để cải thiện thêm cho việc ăn uống .

  Lần đó, xe trâu tôi đang đổ dốc 1 cái đồi nhỏ , thì trước mặt tôi có 1 con rắn hổ ngựa đang băng qua đường mòn. Tôi ra lệnh cho con trâu dừng lại . Dù thật khôn nhưng con trâu của tôi cũng không tránh khỏi  phản ứng theo bản năng  , do đó nó ngạc nhiên quay đầu nhìn tôi và chỉ ngưng lại sau mấy lần nghe tôi hét . 

    Lúc này con rắn đã bò xuống ruộng mạ vừa cấy . Hôm đó , tôi lại không may , cây gậy và cái dao lớn bị tù hình sự lấy cắp , tôi chỉ còn con dao nhỏ cở gang tay . Tôi nhìn quanh và nhặt 1 nhánh tre dài 5, 6 tấc ( có còn hơn không ) rồi chạy vòng bờ đê chặn đầu con rắn . Thấy tôi , rắn quày đầu lội qua ruộng khác . Tôi lại chạy đi chặn đầu . Sau nhiều lần bị chặn , con rắn khựng lại dưới ruộng . Tôi phần vì đang mang giày , lại không muốn lội dẩm lên mạ , nên dùng 1 cục đất nhỏ ném đuổi con rắn . Nó bổng nổi hung , phùng bàn nạo và phóng lên tấn công tôi . Không hoảng sợ như hồi còn nhỏ vì tôi đã biết chút ít vỏ , tôi dùng nhánh tre đánh  con rắn văng xuống ruộng , đập liên tục cho rắn đuối sức rồi vít nó lên bờ đê và dùng con dao chặt đứt đầu  .Sau đó , tôi mang chiến lợi phẩm con rắn cùng vài con chim bẩy được về trại làm 1 bửa tiệc đải bạn bè .

    

Đây  chỉ là vài mẩu chuyện nho nhỏ về rắn , chứ thực ra vì quê tôi thuộc đồng bằng Cửu-Long có vô số rắn , nên tôi cũng được mục kích không ít chuyện về rắn 

   

rắn và nhái

.

    Ngay từ khi còn bé , những lúc nước rong ( dịp trăng tròn ) , nghe trong đám lá mái dầm hay trong bụi ô rô những tiếng kêu ẹo ẹo tôi biết ngay là 1 chú ếch con hay 1 con nhái nào đó đang bị rắn nước xơi tái .

rắn trun

rắn trun

     Đôi lần , tôi còn được chứng kiến những trận thư hùng giữa lươn và rắn . Rắn đây là loại rắn trun , bình thường không biết chúng sống ở đâu , nhưng vào mùa lạnh , thỉnh thoảng  ở những mươn lạn nước xâm xấp , tôi gặp lươn và rắn ( có khi 2, 3 cặp ) đang đánh nhau . Chúng cắn , quấn , cuộn , siết lấy nhau .
Rắn có lợi điểm nhờ răng nhọn và nọc độc , còn lươn thì khoẻ  và trơn tuột .

    

Nếu lươn lớn hơn thì cả 2 sẽ chết hết , còn nếu lươn chỉ  bằng hoặc nhỏ hơn rắn thì thường là lươn chết trước vì ngấm độc .

 Tôi không ưa rắn nên hay can thiệp , dùng giàn thun hoặc chỉa giết rắn để cứu lươn . Nếu còn khoẻ thì lươn lợi dụng để chạy thoát , bằng không thì rồi cũng chết .

    Tôi đem xác rắn gác lên cây cam nuôi kiến vàng , còn xác lươn thì vứt xuống sông vì người ta cho rằng  kiến ăn thịt lươn sẽ mọc cánh bay hết ( điều này không  được kiểm chứng  ) .

    Rồi do hiếu kỳ và tánh ham vui , nhiều lần tôi được tham gia câu rắn với người lớn .Rắn câu thường là loại ri cốc , ri cá , ri giông , ri voi ......, to cở bắp chân và dài hơn 2 mét . Chúng thường ở trong hang gần bờ sông , nơi vắng vẻ đầy cây gai ô rô , cốc kèn.Người có kinh nghiệm , nhìn vết da chúng ịn lên bùn có thể biết được loại rắn.

    

rắn ri voi

rắn ri cá

  Mồi câu rắn thường là  con cá trê  còn sống , được móc vào 1 lưỡi câu to với nhợ thật chắc . Cá lội vào hang sẽ bị rắn ăn . Do cấu trúc của răng , khi đã ăn mồi rắn không thể nhả ra mà phải tiếp tục nuốt . Đợi rắn mắc câu, người ta một mặt dùng sức kéo , đồng thời dùng xuổng đào hang  để bắt rắn .

    Loại rắn ăn cá thịt không ngon , nhưng da rắn bán cho người Hoa để làm ví , giày , dây nịt ...v.v .thì khá được giá .

rắn hổ hành

Quê tôi  có 1 loại rắn khá đặc biệt rắn hổ hành , tuy gọi là rắn hổ nhưng dường như  không có nọc độc  và luôn toả ra mùi thơm của hành hương . Trong đêm , gà trong chuồng sẽ la rộ lên nếu có kẻ trộm hay chồn , nhưng nếu gặp rắn hổ hành thì gà kinh sợ mà không dám la  ( lợi dụng  điều này , những tay trộm nhà nghề thường giả hành hương thoa vào tay để trộm gà một cách êm thắm )     .

    Người ta cho rằng rắn hổ hành có khả năng khử phong . Do đó , nếu bắt được rắn ,   người ta  thường đem lăn khắp mình mẩy của trẻ con để trừ phong .

     .

rắn lục

Rắn lục  có thật nhiều ở quê tôi , đó là loại rắn độc nhưng nhác . Chúng  sống trên cây  hoặc  trong nhà  để săn mồi thường là chuột , dơi muổi , chim , bọ ngựa v. v. . và   tôi  có một kỷ niệm nhớ đời với  loại rắn nầy .

    Năm đó tôi học lớp đệ nhị ở trường tỉnh , nhưng  cuối tuần lúc  nào  cũng về quê  và khi trở xuống tỉnh , tôi thường hái đem theo mận , cốc , ổi ...v.v .để ăn trong tuần . Lần đó đang mùa mận , tôi đang dùng  lồng để hái mận thì thấy 1 cặp rắn lục cườm đang yêu nhau trên cây mận. Tánh nghịch nổi lên , tôi dùng giàn thun bắn vào cặp rắn . Một con bị trúng đạn đứt đầu và rơi xuống đất . Con  kia hoảng sợ , theo nhánh mận bò nhanh qua mái nhà . Tôi nhặt xác rắn đem gác lên cây cam để nuôi kiến , rồi tiếp tục hái mận  . Lát sau , tôi linh cảm có gì là lạ . Thì ra con rắn vừa chạy thoát  vẫn luôn bám theo tôi . Để kiểm chứng , tôi xê dịch khi tới , khi lui và con rắn với chiếc lưỡi lo le  , cũng theo sát tôi . Tôi bèn dang ra xa mái nhà để dụ con rắn bò qua cây mận và nó bị mắc mưu  . Tôi lắp đạn vào giàn thun và nhắm bắn  , lần này phần may về phía con rắn , nhánh mận to đã đở đạn cho nó , thoát chết , con rắn bò lẹ qua mái nhà và  vẫn theo tôi nhưng không dám qua cây mận nửa ( dù tôi cố ý dụ nó nhiều lần ) . Không thể dùng giàn thun , vì dù có giết được rắn , ngói cũng sẽ bị bể , do đó tôi vào nhà lấy cây chỉa  đem ra đâm con rắn . tôi đâm trượt , lần này con rắn hoảng sợ trốn biệt  .

    Không biết chuyện Thị Lộ và rắn báo oán có không , nhưng đêm đó trước khi ngủ tôi đã tấn chiếc mùng như một chiến luỷ  và sáng hôm sau tôi khăn gói trở xuống tỉnh ngay  mà không đợi đến  chiều như thường lệ .

    

rắn râu

    Quê tôi còn có một loại rắn cũng khá đặc biệt rắn râu .Tôi chưa hề quan sát thật kỷ để biết là nó có râu hay không , nhưng nọc của nó thì quả là đặc biệt . Ai bị rắn râu cắn sẽ không cảm thấy đau đớn , nhưng sẽ ngủ vùi và chết .

    Ở quê tôi , trước khi vở đất ( cày , bừa , trục ) người nông dân thường dùng phãng phát cỏ lác ngả rạp xuống . Đây cũng là dịp để cá lia thia làm tổ đẻ và cũng là lúc rắn râu thường đến săn lùng cá để ăn . Nếu không cẩn thận , vẹt lớp lác , thấy có ổ cá lia thia , thò 2 tay xuống bắt cá ,ta  có thể bị rắn râu cắn chết . Trong xóm tôi đã có người là nạn nhân của rắn râu , nên Mẹ tôi cấm tuyệt không bao giờ cho tôi được đi hớt cá lia thia .

    

rắn hổ đất

 Về loại rắn hổ đất  thì quê tôi không có nhiều, nhưng hàng năm vào mùa nước nổi , từ vùng Đồng Tháp nhiều xuồng chở đầy rắn được đem đến bán ở chợ quận tôi .Rắn nhốt trong lồng kẻm , hàng trăm con bò lổn ngổn . Khách mua chỉ con nào , thì người bán với bàn tay trần thò vào lồng bắt con rắn đó , cột cổ , giao cho người mua .

 Nọc rắn hổ đất thuộc loại kịch độc, nhưng tại sao người bán lại không chút e dè ? . Nghe nói , rắn kỵ : tỏi , diêm sinh , hồng hoàng ..v.v.   nên người ta dùng những chất đó thoa vào tay , nên rắn không dám cắn ( điều này đúng , sai không rỏ ) .

    

 Nhân nói về nọc rắn , năm 1964 khi học ở Sài-Gòn , có lần dạo chơi ở chợ chim ( khu chợ cũ ), tôi thấy 1 Ông Đạo Sĩ bày bán trên vĩa hè nào : mật gấu , nanh heo rừng , sừng tê giác , những keo rượu ngâm rắn , bìm bịp ..v.v ..  Tò mò tôi đứng xem , thì ông mời mua giùm cục ngọc rắn có màu nâu xám , hình khối chữ nhật , to cở 2 lóng tay . Theo lời Ông quảng cáo thì ngọc có khả năng hút tất cả loại nọc rắn , rết , bọ cạp , ong , chó ..v.v . , giá mỗi cục chỉ 5 đồng .Thấy không đắt , tôi mua 2 cục : 1 cục ngọc rắn  gởi về quê cho Mẹ tôi , cục kia tôi giữ  và ngẩu nhiên tôi trở thành người chửa chó cắn cho hàng xóm . Ai bị chó cắn , đến gặp tôi , tôi đặt cục ngọc rắn lên vết thương  , nó sẽ hút  nhẹ như nam châm hút sắt , hút hết nọc thì tự động rớt ra . Đem cục ngọc rắn bỏ vào 1 ly rượu đế , tuỳ nọc nhiều hay ít bọt sẽ sủi lên như bọt bia hay bọt sâm banh . Khi ly rượu không còn sủi bọt , đem cục ngọc rắn phơi khô để dùng lại .

cục ngọc rắn

    Tôi không biết Ông Đạo Sĩ đã chế ngọc rắn bằng những dược liệu gì , nhưng hiệu quả rất tốt . Tiếc thay  khi tôi đi lính , tất cả những gì quý của tôi trong đó có cục ngọc rắn , gởi nhà Cô tôi ở Q5 Chợ Lớn năm 1968 bị CS đốt cháy sạch .

    Nọc rắn tính về giá trị thương mải còn mắc hơn bạch kim ( platine ) và vàng . Không biết ở V.N ngày nay có ai khai thác không ? , nhưng ở Pháp có những cơ sở chuyên nuôi rắn và bọ cạp để  lấy nọc . Ngoài ra cũng có một số người không chuyên nghiệp dùng chiếc kẹp cán dài lùng bắt rắn lục ở những hàng rào hoặc những lùm bụi để lấy nọc rắn bán cho những viện bào chế .

    

   Rắn là một sinh vật lắm khi cũng gây nguy hiểm cho con người , nhưng rắn cũng rất hữu ích vì chuyên diệt chuột , bọ ( một tai ách của nhân loại ) , do đó đặc biệt là ở nước ta ,vì lợi ích lâu dài  giới hữu trách cần nên có kế hoạch hữu hiệu để tránh việc tàn sát rắn .

                                             Paris , hè 2008

                                          Kỷ niệm về chuyện đồng quê